Ορισμός

Αχαλασία ονομάζεται μια διαταραχή του οισοφάγου, που επηρεάζει την ικανότητά του να προωθεί το φαγητό προς το στομάχι.

Αιτιολογία

Το κύριο πρόβλημα στην αχαλασία είναι η ανικανότητα του μυϊκού δακτυλίου, ο οποίος βρίσκεται στην ένωση του οισοφάγου με τον στόμαχο και ονομάζεται κατώτερος οισοφαγικός σφιγκτήρας (ΚΟΣ), να χαλαρώσει κατά την ώρα της κατάποσης.
Έτσι η τροφή δεν μπορεί να περάσει από τον οισφάγο προς το στομάχι. Η αιτιολογία δεν ειναι πλήρως γνωστή. Φαίνεται πως κάποιο ρόλο σε αυτή την διαταραχή παίζει η εκφύλιση των νεύρων του οισοφάγου. Αιτίες της νευρικής βλάβης είναι:

  • Ιδιοπαθής (άγνωστη αιτία). Αποτελεί την συντριπτική πλειοψηφία
  • Λοίμωξη με παράσιτα
  • Βλάβη/τραυματισμός των νεύρων του οισοφάγου
  • Καρκίνος

Σαν αποτέλεσμα, οι κυματοειδείς συσπάσεις των λείων μυών (επονομαζόμενες περισταλτισμός), που φυσιολογικά προωθούν το φαγητό προς το στομάχι και τα άλλα μέρη του γαστρεντερικού συστήματος, δεν λειτουργούν καλά. Γενικά, η αχαλασία αποτελεί σπάνια διαταραχή (1:100.000 άτομα/ έτος). Μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, αλλά είναι πιο συχνή στις δεκαετίες των 30 και των 70.

Συμπτώματα:

  • Δυσκολία στην κατάποση υγρών και στερεών
  • Παλινδρόμηση του φαγητού προς το στόμα
  • Θωρακικός πόνος, που χειροτερεύει με το φαγητό ή που αντανακλά στην πλάτη, στον λαιμό και στα άνω άκρα
  • Βήχας με αφρώδη πτύελα
  • Απώλεια βάρους

Εξετάσεις και έλεγχος:

Ο έλεγχος πρέπει να περιλαμβάνει:

  • Ακτινογραφία ανωτέρου πεπτικού με τη χρήση σκιαγραφικού μέσου.

Το σκιαγραφικό μέσο καταπίνεται και στη συνέχεια γίνεται η λήψη των ακτινογραφιών

  • Ενδοσκόπηση ανώτερου πεπτικού.

Γίνεται με τη χρήση ήπιας καταστολής και τοπικού αναισθητικού στο στόμα. Ένας σωλήνας, στην άκρη του οποίου υπάρχει μια μικροκάμερα, διέρχεται από το στόμα και κατεβαίνει από τον οισοφάγο στο στομάχι. Η μικροκάμερα συνδέεται με μία οθόνη, από όπου ο ιατρός παρακολουθεί την εικόνα του ανώτερου πεπτικού. Υπάρχει η δυνατότητα λήψεως φωτογραφιών και βιοψιών.

  • Μανομετρία οισοφάγου.

Ένας λεπτός σωλήνας διέρχεται από την μύτη (αφού χρησιμοποιηθεί τοπικό αναισθητικό) και κατεβαίνει μέχρι το στομάχι. Στη συνέχεια αποσύρεται προς τον οισοφάγο και γίνονται η μέτρηση των πιέσεων εντός αυτού. Δεν χρησιμοποιείται κάποιου είδους καταστολή για την διενέργεια της εξέτασης αυτής, γιατί η δράση του φαρμάκου μπορεί να επηρεάσει την λειτουργία του οισοφάγου.

Θεραπεία

Η θεραπεία στοχεύει στην μείωση της πίεσης στον κατώτερο οισοφαγικό σφιγκτήρα και μπορεί να περιλαμβάνει:

  • Φαρμακευτική αγωγή με φάρμακα που προκαλούν χαλάρωση των λείων μυϊκών ινών, όπως μακράς δράσης αγωνιστές των διαύλων Ca++.

Χρησιμοποιούνται πριν από κάθε γεύμα. Είναι η λιγότερο επεμβατική τεχνική για τη θεραπεία της αχαλασίας. Όμως, οι περισσότεροι ασθενείς δεν βρίσκουν δραστική την μακροχρόνια χρήση αυτών των φαρμάκων και τις περισσότερες φορές η θεραπεία είναι αναποτελεσματική.
Ως παρενέργεια τα φάρμακα αυτά μπορεί να προκαλέσουν πονοκεφάλους και πτώση της πίεσης. Για τους λόγους αυτούς η φαρμακευτική αγωγή χρησιμοποιείται σε ασθενείς που δεν μπορούν ή οι ίδιοι δεν επιθυμούν να υποβληθούν σε κάποια από τις άλλες θεραπείες.

  • Ενέσεις με βοτολουνική τοξίνη (Botox).

Το φάρμακο εγχύεται στον σφιγκτήρα κατά την διάρκεια της ενδοσκόπησης. Αυτό φαίνεται να βοηθά στην χαλάρωση των μυών του σφιγκτήρα στο 65-90% των ασθενών μετά την πρώτη θεραπεία, αλλά το αποτέλεσμα δεν διαρκεί περισσότερο από μερικές εβδομάδες-μήνες, όποτε και χρειάζεται επανάληψη. Μόνο το 30% των ασθενών μένει χωρίς συμπτώματα ένα χρόνο μετά την πρώτη θεραπεία.
Εάν συγκριθεί με την ενδοσκοπική διαστολή έχει παρόμοια αποτελεσματικότητα στην ανακούφιση των συμπτωμάτων για τα πρώτα ένα με δύο χρόνια. Θα πρέπει να χρησιμοποιείται σε ασθενείς με παθήσεις που δεν τους επιτρέπουν να υποβληθούν σε πιο επεμβατική θεραπεία.

  • Ενδοσκοπική διαστολή του κατώτερου οισοφαγικού σφιγκτήρα με μπαλόνι.

Έχει αποτέλεσμα σε μερικούς ασθενείς (περίπου το 60% των ασθενών μετά την πρώτη θεραπεία ανακουφίζεται από τα συμπτώματα του για ένα χρόνο και μόνο το 25% μένει ασυμπτωματικό για τα επόμενα πέντε χρόνια). Το 50% θα χρειαστεί επανάληψη της μεθόδου μετά από άλλοτε άλλο διάστημα. Όσον αφορά την διαδικασία, ο ασθενής θα πρέπει να είναι νηστικός για 12 περίπου ώρες.
Στη συνέχεια ένα οδηγό σύρμα περνάει από το στόμα στον οισοφάγο και τοποθετείται στον κατώτερο οισοφαγικό σφιγκτήρα.
Ένα ξεφούσκωτο μπαλόνι προωθείται με τη βοήθεια του σύρματος και διαστέλλει την περιοχή του σφιγκτήρα.
Παραμένει εκεί φουσκωμένο για 60 περίπου δευτερόλεπτα. Αφού ξεφουσκώσει αφαιρείται. Ο ασθενείς παραμένει κάποιες ώρες υπό παρακολούθηση. Συνήθως μετά από 6 ώρες μπορεί να φάει. Το 15% αναφέρει έντονο θωρακικό πόνο αμέσως μετά την διαστολή.
Επίσης, εμφανίζεται κάποιος κίνδυνος (2-6%) για ρήξη του οισοφάγου και ανάγκη για επείγουσα χειρουργική αντιμετώπιση.

  • Χειρουργική αντιμετώπιση με λαπαροσκοπική μυοτομή και θολοπλαστική.

Η πιο κοινή επέμβαση είναι η μυοτομή κατά Heller. Η επέμβαση γίνεται μέσω μικρών τομών από όπου διέρχεται το λαπαροσκόπιο. Έτσι είναι λιγότερο τραυματική και απαιτεί λιγότερο χρόνο ανάρρωσης από ένα ανοικτό χειρουργείο.
Παράλληλα με την μυοτομή διενεργείται και κάποιου τύπου θολοπλαστική για την αποφυγή γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης. Συνήθως ο ασθενής πρέπει να παραμείνει στο νοσοκομείο 1-2 μέρες μετά την επέμβαση.
Την ίδια μέρα ο ασθενής μπορεί να πιεί υγρά, και από την επόμενη ξεκινά να τρώει ελαφρά, ενώ μπορεί να επιστρέψει στην φυσιολογική διατροφή του 1-2 εβδομάδες μετά. Επίσης θα πρέπει να αποφεύγει την έντονη άσκηση και την άρση βαρών για 4-6 εβδομάδες μετά την επέμβαση.
Το χειρουργείο ανακουφίζει τα συμπτώματα στο 85-95% των ασθενών και τα αποτελέσματα είναι σχεδόν μόνιμα, καθώς το 85% παραμένουν ασυμπτωματικοί για τα επόμενα 10 χρόνια τουλάχιστον.

Ο ιατρός σας θα σας συμβουλέψει για το ποιά θεραπεία σας ταιριάζει καλύτερα.

Πορεία-πρόγνωση

Χωρίς θεραπεία η νόσος είναι προοδευτική. Σε μερικά χρόνια παρατηρείται σταδιακή διάταση του οισοφάγου. Η χειρουργική επέμβαση είναι επιτυχής σε ποσοστό 90% στη δεκαετία σε εξειδικευμένα κέντρα.

Πιθανές επιπλοκές

  • Εισρόφηση περιεχομένων της τροφής στους πνεύμονες, με αποτέλεσμα πνευμονία
  • Διαταραχές σίτισης
  • Ανάπτυξη καρκίνου οισοφάγου

Πότε θα πρέπει να επικοινωνήσετε με κάποιον ειδικό

  • Όταν έχετε πόνο ή δυσκολία στην κατάποση
  • Όταν τα συμπτώματά σας συνεχίζουν παρά τη θεραπεία που λάβατε για την αχαλασία